Probiyotikler genellikle bağırsak sağlığıyla ilişkilendirilir, ancak doğurganlık ve üreme sağlığında da önemli bir rol oynarlar. Dengeli bir bağırsak ve vajinal mikrobiyota, hormon düzenlemesinden embriyonun rahme tutunmasına kadar birçok alanda üreme sağlığını destekler.
O halde gelin, doğurganlık için en iyi probiyotikleri, faydalarını ve bunları beslenmenize nasıl dahil edebileceğinizi inceleyerek gebe kalma şansınızı nasıl artırabileceğinizi konuşalım.
Probiyotikler Doğurganlığı Nasıl Etkiler?
Mikrobiyota, bağırsak ve üreme yollarında yaşayan trilyonlarca bakteriden oluşur ve bu yapı doğurganlık sağlığında hayati bir rol oynar.
Peki ama nasıl?
Mikrobiyal dengenin bozulması — yani “disbiyozis” — bakteriyel vajinozis, inflamasyon (iltihap) ve gebelik başarısında azalma gibi durumlara neden olabilir.
Araştırmalar, Lactobacillus içeren probiyotiklerin, özellikle vajinal ya da endometriyal (rahim iç zarı) disbiyozis durumlarında mikrobiyal dengeyi yeniden sağlamaya yardımcı olabileceğini göstermektedir. Bu bozuklukların, düşük gebelik başarısı ve IVF başarısızlığı ile ilişkilidir.
Araştırmalar probiyotiklerin sağlıklı bir mikrobiyotayı destekleyebileceğini öne sürse de, semptom göstermeyen kadınlar için, özellikle IVF tedavisi görenlerde, rutin probiyotik kullanımı için yeterli kanıt bulunmamaktadır.
Vajinal Mikrobiyota Nedir?
Vajinal mikrobiyota, rahim ağzına kadar uzanan vajinal kanalda bulunan 200’den fazla bakteri türünün oluşturduğu benzersiz bir ekosistemdir. Her bireyin mikrobiyotası tıpkı parmak izi gibi farklıdır ve şu faktörlerden etkilenebilir:
- Genetik
- Etnik köken
- Çevresel faktörler
- Adet döngüsü boyunca oluşan dalgalanmalar
- Pudra, deodorant veya vajinal duş gibi hijyen uygulamaları (ki bunlar kesinlikle önerilmez)
- Cinsel alışkanlıklar
Yukarıda da bahsettiğim gibi, Lactobacillus türü, yoğurt gibi probiyotik açısından zengin gıdalarda bulunan faydalı bir bakteridir. Bu bakteri asidik ortamda gelişir ve enfeksiyonlarla savaşma, disbiyozisi önleme, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma, sağlıklı mukus üretimi ve sağlıklı gebelik/doğum gibi birçok alanda rol oynar (Mendling ve ark., 2016).
Yeni veriler, IVF sürecinde tekrarlayan implantasyon başarısızlığı (RIF) yaşayan kadınlarda bakteriyel vajinoz (BV) oranlarının daha yüksek olduğunu ve vajinal mikrobiyotanın doğurganlık başarısındaki rolünü daha da vurguladığını göstermektedir.
Bağırsak Sağlığı ve Doğurganlık: Bağlantı Nedir?
Bağırsak mikrobiyotası genel sağlığı, hormon dengesini ve bağışıklık sistemini etkiler — ki bunların hepsi doğurganlık açısından kritik öneme sahiptir. Sağlıklı bir bağırsak, folat, demir ve omega-3 yağ asitleri gibi gebelik için gerekli temel vitamin ve minerallerin emilimini destekler.
Meyve, sebze ve lif açısından zengin gıdaların çeşitli şekilde tüketilmesi, bağırsak mikrobiyotasının çeşitliliğini korumaya yardımcı olur.
Doğurganlık İçin En İyi Probiyotik Türleri
Bazı probiyotik türlerinin üreme sağlığı üzerindeki etkisi araştırılmıştır. Özellikle Lactobacillus ailesinden gelen türler, vajinal mikrobiyotayı optimize ederek doğurganlık sonuçlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir. Kliniklerimizde önerdiğimiz bazı türler şunlardır:
- Lactobacillus crispatus – Sağlıklı vajinal mikrobiyota için kritik önemdedir ve bakteriyel vajinozis (BV) oranlarını düşürmesiyle ilişkilidir.
- Lactobacillus fermentum – Vajinal mikrobiyotayı destekler ve disbiyozisi önlemeye yardımcı olabilir.
- Lactobacillus acidophilus – Bağırsak sağlığını desteklerken vajinal mikrobiyotayı da dengeler.
- Lactobacillus delbrueckii – Gebelik için uygun, dengeli bir vajinal ortamın korunmasına katkıda bulunur.
Bu probiyotikler belirli durumlarda ya da sorunlar söz konusu olduğunda doğurganlığı destekleyebilir. Ancak herhangi bir takviye kullanmadan önce bireysel ihtiyaçlarınıza uygun olup olmadığını değerlendirmek adına bir diyetisyen veya kadın doğum uzmanıyla görüşmenizi öneririm.
Gebelikte Probiyotikler: Faydalar ve Güvenlik
Gebelik döneminde probiyotik tüketimi genellikle güvenli kabul edilir ve bazı potansiyel faydalarla ilişkilendirilmiştir:
- Sindirim sağlığını destekler
- Gebeliğe bağlı şişkinlik, kabızlık ve mide bulantısını hafifletir
- IVF öncesi asemptomatik disbiyozisi iyileştirebilir
Ancak yakın zamanda yapılan araştırmalar, gebelikte probiyotik kullanan bazı bireylerde preeklampsi adı verilen ciddi bir gebelik komplikasyonu riskinin arttığını göstermiştir. Araştırmacılar bu bağlantının nedenini henüz tam olarak anlamış değiller. Bu nedenle, gebelikte probiyotiklerin “herkese uygun” bir takviye olarak kullanımı artık eskisi kadar yaygın önerilmemektedir.
Yani probiyotiklerin doğurganlık üzerindeki rolü umut verici olsa da, hangi türün, hangi dozda ve kimler için uygun olduğu gibi detayların netleşmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
Bu nedenle, herhangi bir rutini değiştirmeden önce mutlaka bir diyetisyen ya da doktorunuzdan kişiselleştirilmiş destek almak en sağlıklısıdır.
Doğurganlık İçin En İyi Probiyotik Gıdalar
Probiyotikler, hem takviye olarak hem de doğal gıdalar yoluyla alınabilir. Takviyeler hedeflenmiş bakteriyel suşları sunarken, doğal probiyotik açısından zengin gıdalar hem çeşitlilik sağlar hem de doğurganlık açısından yararlı diğer besin öğeleri içerir.
- Probiyotik Yoğurt & Kefir – Lactobacillus türlerinden canlı kültürler içerir, bağırsak ve vajinal mikrobiyotayı destekler.
- Fermente Gıdalar – Lahana turşusu (sauerkraut), kimchi, miso ve tempeh gibi gıdalar bağırsak sağlığını destekleyen doğal probiyotikler sunar (not: bazı fermente gıdalar gebelikte uygun olmayabilir).
- Prebiyotik Açısından Zengin Gıdalar – Meyve, sebze, baklagiller, kuruyemişler ve tohumlar probiyotiklerin besin kaynağı olan prebiyotikleri içerir ve bu faydalı bakterilerin gelişmesini sağlar.
Doğurganlık İçin Bağırsak ve Vajinal Mikrobiyotayı Desteklemek
Probiyotik kullanımı yoluyla bağırsak ve vajinal mikrobiyotayı optimize etmek, hormon sağlığını etkileyen inflamasyonu azaltarak doğurganlık üzerinde olumlu etki yaratabilir ve üreme sisteminin genel sağlığını destekleyebilir.
Daha fazla araştırmaya ihtiyaç olmakla birlikte, Lactobacillus açısından zengin probiyotiklerin beslenme veya takviye yoluyla alınması doğurganlık yolculuğunuzda değerli bir adım olabilir.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27161352
